Zowat drie op de tien diabetespatiënten ontwikkelen in de loop van hun leven diabetische retinopathie. Als deze oogaandoening, veroorzaakt door het teveel aan suikers in het bloed, niet vroegtijdig wordt behandeld, dreigen zij hun zicht te verliezen. Met de financiële steun van het Diabetes Liga Onderzoeksfonds wordt in een grootschalig onderzoek van het UZ Leuven en het Vlaamse onderzoekscentrum VITO en in samenwerking met drie Vlaamse ziekenhuizen, onderzocht of men via artificiële intelligentie (AI) diabetische retinopathie op een betrouwbare manier sneller en goedkoper kan vaststellen.
Er is een behandeling die de evolutie van diabetische retinopathie kan remmen en er zo voor kan zorgen dat de patiënt veel langer zijn zicht behoudt. De voorwaarde is echter dat de aandoening zo snel mogelijk wordt ontdekt. Omdat diabetische retinopathie in een vroeg stadium de patiënt geen klachten bezorgt, moeten diabetespatiënten jaarlijks op controle bij hun oogarts (oftalmoloog). Het onderzoek is niet moeilijk: er wordt een foto gemaakt van het netvlies en de oftalmoloog kan daarop zien of er al dan niet sprake is van diabetische retinopathie en of een behandeling moet worden opgestart.
Het onderzoek en de interpretatie van netvliesfoto’s door een oftalmoloog is duur. De lange wachttijden bij deze specialist kunnen resulteren in uitgestelde zorg. De vraag is dan ook of dit onderzoek niet efficiënter en kosten-effectiever kan. Precies daarom is nu, op vraag van het Diabetes Liga Onderzoeks-fonds, opgericht bij de Koning Boudewijnstichting, het E-CLAIR-project opgestart. In het E-CLAIR-project worden twee nieuwe klinische werkwijzen die gebruik maken van artificiële intelligentie vergeleken met de huidige manier van werken. 1 200 diabetespatiënten die in ZNA Middelheim, het UZA Edegem en het AZ Turnhout op consultatie komen, worden op drie manieren onderzocht. Ofwel traditioneel, meteen door de oftalmoloog, ofwel via het nemen van netvliesfoto’s die enkel door de computer worden gequoteerd, ofwel via netvliesfoto’s die eerst door de computer worden geanalyseerd, waarna deze ook door een getrainde oftalmoloog in opleiding nog eens worden gecontroleerd. De resultaten worden finaal nog eens door een oftalmoloog nagezien.
Onderzoekster Nele Gerrits van VITO Mol: ‘Op die manier kunnen we de kwaliteit van de quotering van de computer via de artificiële intelligentie evalueren in de klinische praktijk. We stellen vast dat de AI-modellen die we nu gebruiken ontzettend streng zijn. Zij zeggen te snel dat er sprake is van retinopathie, terwijl dat niet het geval is. Een oplossing daarvoor zou een manuele controle door een oftalmoloog in opleiding kunnen zijn. Bij dit onderzoek worden alle beelden nadien ook nog eens in het UZ Leuven geanalyseerd en in categorieën opgedeeld. Zo is het mogelijk om te achterhalen hoe zorgvuldig het AI-model precies is.’
Dit onderzoek zal tot eind 2022 duren. ‘Wanneer uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat de computeranalyse voldoende betrouwbaar is, kunnen we in de toekomst bij de jaarlijkse controle alleen patiënten van wie op de netvliesfoto letsels te zien zijn, doorverwijzen voor gespecialiseerd onderzoek bij de oftalmoloog. Dat wil zeggen dat de oogarts niet langer bezig moet zijn met routineonderzoek, maar dat hij zich helemaal kan concentreren op de patiënten die werkelijk een oogprobleem hebben. Precies daarom willen we in dit onderzoek ook het kostenplaatje maken, zodat we op het einde ook zicht hebben op de kostenefficiëntie van het gebruik van artificiële intelligentie.’
In dit onderzoeksproject zullen AI-modellen die zijn ontwikkeld door VITO worden geëvalueerd. Meer dan een 500.000 netvliesbeelden zijn gebruikt bij de creatie van het AI-model. Daarmee is het werk van het VITO afgerond en wordt de software binnenkort ondergebracht in de spin-off MONA onder de leiding van Olivier Ménage.
© Antwerps Persbureau